Có nhất thiết phải đa dạng hóa danh mục đầu tư?

Tỷ phú Warren Buffett từng nói: “Đa dạng hóa danh mục là một cách phòng thủ của sự thiếu hiểu biết” (Diversification is a defense against ignorance). Đồng quan điểm tỷ phú Mark Cuban cũng đưa ra chia sẻ trong chương trình Shark Tank Hoa Kỳ rằng: “Đa dạng hóa danh mục đầu tư chỉ dành cho những kẻ ngốc mà thôi” (Diversification is for idiots). Vậy suy cho cùng chúng ta có nên đa dạng hóa danh mục đầu tư không?

Câu trả lời sẽ được bật mí trong số “Nhìn Quanh Để Biết” lần này với khách mời là anh Đặng Trần Phục - Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần AzFin Việt Nam. Hãy cùng RedBag theo dõi những chia sẻ của anh về vấn đề này ngay sau đây.

Phần 1: Có nên đa dạng hóa danh mục đầu tư không?

1. Đa dạng hóa đầu tư là gì? Lợi ích của đa dạng hóa danh mục đầu tư?

Đa dạng hóa đầu tư hay còn gọi là “không bỏ trứng vào cùng một giỏ” là một nguyên tắc cơ bản trong đầu tư nhằm bảo vệ tài sản trước những biến cố bất ngờ xảy ra.

Ví dụ, ở góc độ vĩ mô, khi một đất nước xuất khẩu hàng hóa, chúng ta thấy họ sẽ không bao giờ tập trung quá vào một thị trường, một đất nước. Bởi nếu chẳng may có tranh chấp hoặc mâu thuẫn xảy ra thì sẽ gây ra ảnh hưởng rất lớn đến nền kinh tế.

Còn ở góc độ vi mô, chúng ta cũng không nên tập trung quá vào một kênh đầu tư mà nên biết cách phân bổ tài sản vào các kênh khác nhau như vàng, bất động sản, chứng khoán,... Để khi một trong các kênh bất ngờ xảy ra rủi ro như bất động sản bị đóng băng giảm giá hay chứng khoán bị suy giảm mạnh thì chúng ta vẫn còn các kênh khác bổ trợ.

Do vậy, nếu hỏi đa dạng hóa đầu tư nhằm mục đích gì thì câu trả lời chính là giúp cho tài sản của chúng ta có thể duy trì và phát triển bền vững hơn.

Tuy nhiên, chúng ta cũng không nên đa dạng hóa danh mục đầu tư một cách bừa bãi. Không phải cứ chia ra nhiều kênh thì tốt. Hãy phân bổ tài sản vào các kênh mà bạn có hiểu biết nhất định về chúng. Như vậy mới hiệu quả.

2. Một số nhà đầu tư lớn như Warren Buffett hay Mark Cuban đều không mấy ủng hộ quan điểm đa dạng hóa danh mục đầu tư. Ý kiến của anh về vấn đề này như thế nào?

Thoạt nghe lập luận của họ có vẻ hợp lý nhưng nếu đi sâu vào con đường làm giàu thật sự của các tỷ phú trên chúng ta sẽ thấy mình chỉ đang nhìn bề nổi mà thôi.

Thực tế, khi nghiên cứu về tài sản của Warren Buffett, về tập đoàn Berkshire Hathaway, chúng ta sẽ thấy họ đầu tư vào đâu đó khoảng 240-250 doanh nghiệp cùng hàng trăm công ty con khác.

Mỗi công ty lại kinh doanh nhiều lĩnh vực khác nhau. Ví dụ như công nghệ (Apple), hàng hóa tiêu dùng (Kraft Heinz, See’s Candy), lĩnh vực năng lượng, dầu khí, đường sắt và cả lĩnh vực nước giải khát nổi tiếng như Coca Cola cũng có.

Có thể thấy, Warren Buffett cũng đang phân bổ danh mục đầu tư một cách đa dạng với đầy đủ các loại tài sản và các lĩnh vực khác nhau.

Vậy nên, quan trọng là chúng ta nên nhìn nhận vào bản chất vấn đề và cách hành động của những nhà đầu tư lớn để hiểu hơn chứ không nên đưa ra đánh giá một cách vội vàng.

3. Đối với những người có ít vốn đầu tư thì việc đa dạng hóa có thật sự cần thiết hay không?

Đối với những người có ít vốn đầu tư thì việc đa dạng hóa sẽ không quá quan trọng.

Bởi đứng trên góc độ tổng quan, khi đa dạng hóa danh mục đầu tư chúng ta không nhất thiết phải phân bổ vào nhiều kênh khác nhau mà có thể đa dạng hóa trong chính kênh đầu tư của mình. Ví dụ khi đầu tư cổ phiếu, chúng ta không nên chỉ tập trung vào một cổ mà có thể mua 3-5 loại cổ phiếu khác nhau để giảm thiểu rủi ro.

Đặc biệt, đối với các bạn trẻ mới ra trường, thu nhập chưa cao, tích lũy chưa nhiều, anh khuyên các bạn khoan hãy vội đa dạng hóa danh mục đầu tư mà nên tập trung vào công việc và tăng thu nhập cho bản thân mình trước đã. Từ đó mới có tiền phân bổ vào các kênh đầu tư mà mình mong muốn.

Khi đó, những người mới bắt đầu có thể tham khảo các loại hình đầu tư sau:

• Gửi tiền tiết kiệm: Kênh này có tính thanh khoản tốt và an toàn. Ngay cả lúc cần tiền cho việc chi tiêu bất thường bạn cũng có thể rút nhanh. 
• Cổ phiếu: Có hai lựa chọn cho bạn đó là:
• Mua chứng chỉ quỹ của các quỹ đầu tư uy tín.
• Mua cổ phiếu theo trường phái tích sản cổ phiếu. Tức là mỗi tháng mua một chút, có thể phân bổ làm 2 cổ chẳng hạn. 

Trên đây là 2 kênh đầu tư không tốn nhiều thời gian cũng như chưa cần nhiều kiến thức về đầu tư mà vẫn mang lại hiệu quả cho bạn.

Phần 2: Cách đa dạng hóa danh mục đầu tư hiệu quả

4. Anh có thể chia sẻ chi tiết hơn về các kênh đầu tư mà mọi người có thể cân nhắc lựa chọn?

Có các loại đầu tư phổ biến như sau:

Bất động sản

Bất động sản là kênh đầu tư truyền thống của người Á Đông. Đồng thời cũng là một kênh tài sản rất quan trọng. Tuy nhiên, hạn chế của kênh này đó chính là yêu cầu số vốn cao. Nó chỉ phù hợp với những người có quy mô vốn tương đối lớn.

Vàng

Vàng là một kênh đầu tư truyền thống từ thời ông cha ta đến nay.

Ưu điểm: 

• Tích lũy hay đầu tư vàng giúp giảm nguy cơ mất giá của đồng tiền. 
• Số vốn ít, nửa chỉ vàng hiện nay có giá khoảng hơn 2 triệu đồng. 

Nhược điểm: Không mang lại dòng tiền cho người nắm giữ nó mà hoàn toàn trông chờ vào việc tăng giá. Tài sản vàng hay nói cách khác là tài sản phòng thủ chỉ phát huy tác dụng tăng giá tốt trong điều kiện nền kinh tế bất ổn hoặc khủng hoảng. Theo thống kê của AzFin Việt Nam thì việc sinh lời từ kênh đầu tư vàng tương đối thấp. Trong 20 năm qua tỷ lệ sinh lời của vàng cũng chỉ tương đương với gửi tiết kiệm.

Gửi tiết kiệm ngân hàng

Ưu điểm:

• Tính thanh khoản tốt, gửi và rút tiền linh hoạt. 
• Không cần vốn lớn. 

Nhược điểm: Lãi suất thấp không theo kịp lạm phát, không bảo toàn được giá trị đồng tiền.

Cổ phiếu

Cổ phiếu là một kênh đầu tư mới nở rộ trong thời gian gần đây và đã hoạt động được 22 năm tại Việt Nam.

Ưu điểm:

• Có thể đầu tư với số vốn nhỏ.
• Mức sinh lời trung bình khoảng 15%/năm, cao gấp 1.6 lần so với đầu tư vàng và gửi tiết kiệm.

Nhược điểm:

• Yêu cầu kiến thức cao và tâm lý tốt.
• Rủi ro cao hơn so với các kênh đầu tư khác ở chỗ nếu chúng ta mua nhầm cổ phiếu, chúng ta có thể chịu thua lỗ lớn đến 50-70% giá trị tài sản.

Crypto

Đây là kênh tài sản mới được kỳ vọng sẽ có sự phát triển mạnh mẽ trong tương lai.

Ưu điểm:

• Crypto là xu hướng tất yếu trong tương lai nên khả năng sinh lời được đánh giá cao.
• Lượng người tham gia vào Crypto chưa nhiều, thành ra nó có tiềm năng thu hút được nhiều nhà đầu tư tham gia thị trường. Khi đó theo nguyên tắc khan hiếm giá Crypto có thể tăng trưởng rất mạnh.

Nhược điểm:

• Rủi ro về tính pháp lý: Crypto hiện nay vẫn chưa được nhiều quốc gia thừa nhận. Ngay cả chính phủ Việt Nam cũng chưa cấp phép thực hiện đối với kênh đầu tư này. Do đó, nếu chuyển tiền vào các tài khoản đầu tư tiền ảo bạn sẽ phải lưu ý đến tính rủi ro về mặt pháp lý.
• Rủi ro về tính bảo mật tài khoản: Thực tế cho thấy rất nhiều đồng tiền Crypto đã bị hack (làm giả) lên đến cả trăm triệu đô. Nếu không cẩn thận chúng ta sẽ mất toàn bộ tiền vì không có pháp luật bảo vệ.
• Mức độ biến động lớn: Trong một ngày Crypto có thể tăng đến 50% nhưng cũng có giảm 50-70%, thậm chí 90% và đấy là một điều rất rủi ro vì chúng ta khó có thể nắm bắt được giá trị thực sự.

5. Gần đây có thêm một hình thức đầu tư mới đó là bảo hiểm liên kết đầu tư. Theo anh, kênh đầu tư này có ưu nhược điểm gì?

Thực tế anh thấy kênh này có nhược điểm nhiều hơn là ưu điểm. 

Ưu điểm:

• Tiện lợi, một công đôi việc, khi vừa mua được bảo hiểm lại vừa có thể đầu tư.
• Tạo tính kỷ luật và kỷ luật thì có ý nghĩa quan trọng trong đầu tư lâu dài. 

Nhược điểm: Lý do nhược điểm của kênh này được đánh giá là nhiều hơn bởi lẽ chi phí trả hoa hồng cho người bán sản phẩm rất cao. Từ đó khiến cho lợi suất đầu tư thực tế nhận được rất thấp. Theo tính toán thì nó còn thấp hơn so với gửi ngân hàng, khoảng 2-4%.

Thêm nữa, nếu bạn rút sớm thì khả năng bị phạt rất cao, dẫn đến lỗ.

6. Trong vô vàn các kênh đầu tư vừa nêu, theo anh làm thế nào để lựa chọn được kênh đầu tư phù hợp với mình?

Để lựa chọn được các kênh đầu tư phù hợp thì có những tiêu chí như sau:

Dựa trên quy mô vốn

Nếu quy mô vốn nhỏ thì rất khó để đầu tư bất động sản nên cần phải xem xét các kênh khác. 

Dựa vào kiến thức và hiểu biết của bạn về các kênh

Nếu bạn am hiểu nhiều về danh mục chứng khoán thì nên phân bổ nhiều. Ngược lại, nếu bạn không có nhiều kiến thức thì không nên bỏ tiền vào. 

Dựa vào mục tiêu và mục đích đầu tư của bạn

Nếu bạn đầu tư trong ngắn hạn thì bắt buộc phải đầu tư vào kênh có tính thanh khoản cao. Để lúc cần có thể dễ dàng bán ra và thu lại tiền mà không phải mất quá nhiều chi phí chiết khấu.

Đánh giá triển vọng của các kênh đầu tư trong tương lai

Cuối cùng và cũng rất quan trọng đó là cần phải đánh giá được triển vọng của các kênh đầu tư trong tương lai. Xem xét kênh nào tốt nhất trong điều kiện kinh tế phát triển để lựa chọn được kênh đầu tư hiệu quả. 

Kết hợp 4 tiêu chí trên các bạn sẽ lựa chọn được những kênh đầu tư phù hợp với mình.

7. Có nguyên tắc nào để phân bổ tỷ trọng các kênh đầu tư của mình hay không?

Khi nói về tỷ trọng phân bổ các kênh trong danh mục đầu tư thì thật ra không có nguyên tắc nào cố định. 

Ngay cả trong tài chính cá nhân, nguyên tắc 50/30/20 cũng chỉ áp dụng đối với những bạn mới bắt đầu quản lý tài chính cá nhân. Còn với những người có thu nhập lên đến hàng triệu đô thì họ không bao giờ chia như thế.

Vậy thì nguyên tắc khi phân bổ tài sản sẽ phụ thuộc vào các yếu tố sau:

• Một là phân bổ theo hiểu biết và năng lực quản trị của bản thân. Tức là chỉ phân bổ vào những kênh mà bạn có khả năng kiểm soát tốt. 
• Hai là phân bổ tối thiểu từ 2-3 kênh trở lên và phải có sự tin tưởng với kênh đầu tư đó. Kênh nào mình hiểu biết và tin tưởng nhiều thì phân bổ nhiều tài sản vào nó.
• Ba là không nên phân bổ một kênh quá 50%. Tức là kênh nào lớn nhất thì cũng dưới 50% thôi.

Phần 3: Lưu ý gì khi phân bổ các kênh đầu tư?

8. Cần lưu ý gì trong quá trình quản lý danh mục đầu tư?

Một, mỗi kênh đầu tư sẽ có chiến lược riêng thích hợp. Không nên áp dụng một chiến lược cụ thể vào tất cả các kênh.

Hai, mỗi kênh cũng sẽ có phương pháp đầu tư khác nhau. Áp dụng phương pháp đầu tư nào cũng cần phải tuân thủ theo kỷ luật của phương pháp đầu tư cho kênh đó. 

Ví dụ, nếu đầu tư Crypto, chúng ta sẽ không thể áp dụng nguyên tắc đầu tư cho bất động sản được. Bất động sản là kênh đầu tư dài hạn buộc chúng ta phải phân tích và đánh giá kỹ càng về triển vọng nơi đó. Chẳng hạn đô thị hóa như thế nào? Mật độ dân số ra sao? Có đường, có trường, có trạm gần đó không? Thế nhưng, đối với Crypto thì không thể đầu tư dài hạn được vì nó biến động quá nhanh. 

Một ví dụ nữa với mô hình danh mục đầu tư chứng khoán chúng ta thường thấy có hai trường phái phổ biến đó là: Đầu tư giá trị và đầu cơ lướt sóng. 

Nếu theo trường phái đầu tư giá trị chúng ta sẽ mua cổ phiếu khi giá rất rẻ và nắm giữ cổ phiếu lâu dài cho đến khi giá tăng trưởng mạnh, vượt giá trị thì mới bán. Còn nếu theo trường phái đầu cơ lướt sóng thì rõ ràng bạn phải quan tâm rất nhiều đến giá và khối lượng của cổ phiếu. Đặc biệt phải tuân thủ nghiêm ngặt nguyên tắc chốt lời và căn lỗ, nếu lỗ khoản 7% là phải cắt. 

Đấy chính là cách áp dụng sự nhất quán trong phương pháp đầu tư.

9. Đến khi nào chúng ta mới nên “nhảy” vào những kênh đầu tư lớn?

Để lấn sân sang các kênh đầu tư lớn thì nhà đầu tư cần hội tụ đủ những yếu tố sau:

• Một, kiến thức về các kênh cần được trang bị bài bản và đầy đủ. 
• Hai, lượng tài sản phải tương đối lớn. Giá trị tài sản ròng tối thiểu nên có 8-10 tỷ. 
• Ba, nếu không thể dựa vào tài sản thì có thể dựa vào nguồn thu của bạn. Tức là trong quá trình làm việc bạn vẫn cần đầu tư tích lũy vào các kênh nhỏ. Đến khi khoản sinh lời từ các kênh này ngang bằng với thu nhập hiện tại thì lúc ấy bạn mới có thể xem xét chuyển dịch thời gian và công sức sang việc đầu tư. Bởi kênh đầu tư tài sản lúc này đối với bạn sẽ trở nên rất quan trọng. Thậm chí bắt đầu quan trọng hơn nhiều so với việc đi làm.

10. Lời khuyên sau cùng dành cho các bạn trẻ về việc đa dạng hóa danh mục đầu tư?

Chỉ đa dạng hóa danh mục đầu tư trong tầm hiểu biết và khả năng quản trị của mình. Khi đó chúng ta vừa có thể đáp ứng được mục tiêu, giảm thiểu rủi ro mất vốn, an tâm hơn trong việc đầu tư. Đồng thời có được một danh mục đầu tư tối ưu, mang lại hiệu quả cao.

RedBag xin cảm ơn anh về những chia sẻ chân thành và bổ ích vừa rồi! Chúc anh có thật nhiều sức khỏe và thành công trong cuộc sống.

“Nhìn quanh để biết” là series phỏng vấn người thật việc thật về những vấn đề quen thuộc xoay quanh tài chính cá nhân. Thông qua chia sẻ của các khách mời, RedBag hy vọng bạn đọc có thể góp nhặt được những mẹo hay để ứng dụng vào việc quản lý tài chính cá nhân của bản thân mình.